IBM-148 en IBM-3790

Het besluit is gevallen, NCR wordt vervangen door een IBM Systeem/370 Model 148 (plaatsing in het rekencentrum Rotterdam) en een IBM-3790 Communication System (rekencentrum Den Haag). Aan de 3790 zullen IBM-3270 terminals worden gekoppeld met behulp van coax-kabels. De 148 en 3790 zullen middels een communicatie lijn met elkaar worden verbonden.


IBM 370-148


In het RVS blad Buitengewoon (t.b.v. de buitendienst) van juni 1979 besteedde de heer Van Mierloo, toen werkzaam bij het BOB van DZP onder de kop Oud en Nieuw in Den Haag in een groot artikel aandacht aan deze vervanging. Naast de hierboven genoemde motiveringen werden ook nog de volgende toegevoegd:

  • door gelijkheid van systemen kunnen ze fungeren als elkaars backup (RVS had een IBM Systeem/370-158 staan)
  • historie is meegenomen in de conversie, waardoor op de beeldschermen het gehele verloop van een polis zichtbaar kan worden gemaakt
  • hierdoor snellere afhandeling van binnengekomen stukken
  • mogelijkheid tot het zoeken op polisnummer, schadenummer, kenteken of plaatjesnummer van bromfietsen


De hele conversie heeft onder begeleiding gestaan van het BOB, die meegedacht en gewaakt heeft over de maatschappijbelangen. Zij zorgde voor voorlichting aan de Directie en de overige kaderleden en hebben ruim 200 (!) collega's van de binnendienst opgeleid in de nieuwe systemen. De heer Van Mierloo mijmerde al heel futuristisch over een wellicht toekomstige mogelijkheid van touch-screens (aanraakschermen).

In de tussentijd was een NEAT/3-COBOL-conversieprogramma aangeschaft waarmee uitgebreid getest werd. Boven alle verwachtingen presteerde het conversieprogramma uitermate goed. Zo goed zelfs dat er nauwelijks wijzigingen nodig waren in de geconverteerde programma's.
Probleem bleef wel het online verkeer. Bij IBM is het gebruikelijk om het totaal aan informatie dat op een beeldscherm kan verschijnen te verzenden. Dit heeft echter als nadeel dat er grote hoeveelheden informatie over de datalijnen moest worden verstuurd: lay-out, omschrijvingen, inhoud (er is per beeldopbouw ruimte voor maximaal 2048 karakters). Hiervoor waren inpandig hoge snelheidslijnen beschikbaar. Deze waren echter gelimiteerd tot een maximale lengte van ruim 100 meter. De afstand Den Haag - Rotterdam is wel een stukje langer. Lange afstand hoge snelheidsverbindingen waren in die dagen echter zo kostbaar dat elke financiële man prompt flauw viel en slechts met veel moeite kon worden bijgebracht als hij de prijs hoorde. De enig haalbare optie was dan ook gebruik maken van standaard huurlijnen met beperkte doorvoercapaciteit.

Er werd een projectgroepje opgericht (de heren H.J. van Osenbruggen, D.R. Bouhuys, J. de Waard) om dit probleem op te lossen en kregen ondersteuning vanuit IBM middels de heren Willem Furnée en Henk Boelke. Het hele transactie verkeer werd geanalyseerd, de mogelijkheden van zowel de IBM-148 als de IBM-3790 bestudeerd. De groep kwam met een bijzonder efficiënte oplossing op de proppen:

  • lay-out en opmaak wordt opgeslagen op de 3790 en nooit verzonden
  • verzoeken om informatie uit de centrale database worden met behulp van zeer korte queries ('vraagjes') aan de 148 gesteld
  • de 148 hoeft alleen de gevraagde informatie toe te zenden in compacte vorm
  • op de 3790 vindt de totale schermopbouw plaats en wordt de status bijgehouden wat een terminal operator aan het doen is


Op de 148 werd hiervoor een speciaal programma ontwikkeld dat alleen de noodzakelijke informatie verzamelde en dat gecomprimeerd terugzond naar de 3790, die het vervolgens op een leuke manier op het beeldscherm presenteerde. Responsetijden bleken zelfs bij piekdrukte rond de 1 seconde te liggen. Voorwaar: een alleszins acceptabel resultaat.

Tezelfdertijd was de heer Van Eijk (Hoofd Technische Dienst) met pensioen gegaan (op 1 juni 1979) en werd opgevolgd door de heer W.H. de Rouville (met VUT op 1 maart 1985). De heer De Rouville liet een echte verhoogde computervloer van 50x50 tegels aanleggen. De nieuwe 3790's konden nu efficiënt worden opgesteld en kabelgoten worden aangelegd voor de gehele bekabeling en de 3270's geplaatst.
Doordat er nu ook minder apparatuur opgesteld stond, was er redelijk veel ruimte onbenut. Deze werd enkele jaren later gebruikt om de nieuwe telefooncentrale in te plaatsen.


IBM 3270 beeldscherm





IBM 3790